Jaka jest różnica między zapaleniem stawów a artrozą?

Ból stawów może uczynić życie nie do zniesienia. Po wizycie u lekarza w karcie ambulatoryjnej pojawi się zapis rozpoznanej artrozy lub zapalenia stawów.

Osoby dalekie od medycyny nie mają pojęcia o różnicy między zapaleniem stawów a artrozą i błędnie uważają je za tę samą chorobę.

W rzeczywistości są to dwa zupełnie różne procesy patologiczne, które mogą wystąpić jednocześnie.

Artroza

Artroza odnosi się do procesów zwyrodnieniowo-zapalnych i rozwija się na skutek związanych z wiekiem zmian w strukturze tkanki chrzęstnej.

Wpływa na ruchome stawy dużych kości, rzadziej na stawy palców.

Wygląd stawu z artrozą

Główną przyczyną zmian patologicznych są zaburzenia metaboliczne w chrząstce. Naruszenie trofizmu chrząstki prowadzi do nieodwracalnej utraty proteoglikanów i utraty elastyczności tkanki.

Zmiany dystroficzne w chrząstce pociągają za sobą patologiczne zmiany w budowie powierzchni stawowych kości. Z biegiem czasu proces zwyrodnieniowy rozprzestrzenia się na tkanki okołostawowe.

Rodzaje artrozy

Ze względu na pochodzenie rozróżniają artrozę pierwotną i wtórną.

Postać pierwotna dotyczy wcześniej zdrowych stawów i jest konsekwencją zmian związanych z wiekiem i niewystarczającą aktywnością fizyczną. Czas pojawienia się pierwszych objawów artrozy zależy od dziedzicznych predyspozycji, cech aktywności zawodowej i stylu życia.

Tradycyjnie za grupę ryzyka uważa się osoby w wieku powyżej 45 lat, obecnie jednak obserwuje się stałą tendencję do wczesnego występowania tej choroby. Choroba dotyka głównie kobiety, jednak wraz z wiekiem zależność od płci stopniowo się wyrównuje.

Wtórna artroza rozwija się na tle poprzedniego urazu lub niektórych chorób o innym charakterze, w tym:

• procesy autoimmunologiczne;
• zaburzenia metaboliczne;
• dysfunkcja endokrynologiczna;
• patologie struktury stawów kostnych;
• choroby genetyczne;
• procesy zapalne.

Artroza wtórna nie jest związana z procesem starzenia i może wystąpić w każdym wieku.

W rozwoju choroby wyróżnia się trzy etapy.

W pierwszym etapie zachodzą zmiany w płynie stawowym. Odżywienie chrząstki zostaje zakłócone, a jej odporność na stres spada. Na powierzchni chrząstki pojawia się szorstkość, rozwija się stan zapalny, któremu towarzyszy ból.

W miarę jak choroba przechodzi do drugiego stadium, ból staje się nawykowy, a przebieg towarzyszącego zapalenia staje się falowy. Chrząstka zaczyna się pogarszać, a na krawędziach obszaru stawowego tworzą się kompensacyjne narośla kostne. Mięśnie okołostawowe biorą udział w procesach patologicznych.

Trzeci etap charakteryzuje się znacznym ubytkiem chrząstki stawowej z obszarami całkowitego zniszczenia tkanki. Procesy zwyrodnieniowe prowadzą do nieodwracalnych zmian anatomicznych, w tym zmian w osi kończyny. Funkcja aparatu więzadłowego zostaje zaburzona, w dotkniętym stawie pojawia się nieprawidłowa ruchliwość na tle ograniczonej naturalnej ruchomości.

W zależności od lokalizacji zmiany wyróżnia się:

• gonartroza,
• koksartroza,
• spondyloartroza,
• artroza stawów międzypaliczkowych rąk.

Inne lokalizacje patologii są stosunkowo rzadkie.

Gonartroza, artroza stawu kolanowego

Czynnikami ryzyka rozwoju tej choroby są dziedziczne predyspozycje, przeciążenia lub urazy kolan wynikające z cech zawodowych.

Według statystyk zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych częściej diagnozuje się u kobiet.

We wczesnych stadiach rozwoju choroba objawia się dyskomfortem w dotkniętym stawie i bólem. W zależności od przyczyn zmiany wyróżnia się kilka postaci gonartrozy.

Część z nich charakteryzuje się długotrwałym brakiem progresji; stan pacjenta pozostaje stabilny przez dziesięciolecia. Są jednak i takie, które rozwijają się szybko i prowadzą do utraty ruchomości chorej kończyny.

Koksatroza, artroza stawu biodrowego

W przypadku tej choroby obserwuje się klasyczny obraz kliniczny artrozy.

Pierwszym objawem koksartrozy jest dyskomfort w stawie biodrowym po wysiłku fizycznym.

W przypadku postępującej choroby zwyrodnieniowej stawów nasilają się bóle, pojawia się sztywność i ograniczona ruchliwość.

Pacjenci z ciężką postacią choroby zwyrodnieniowej stawów oszczędzają chorą kończynę, unikając nadepnięcia na nią, a podczas postoju wybierają pozycje, w których ból jest najmniej odczuwalny.

Artroza kręgosłupa, spondyloartroza

Spondyloartroza odnosi się do patologii rozwijających się na tle procesów zwyrodnieniowych krążków międzykręgowych.

Pierwszym i głównym objawem rozwoju artrozy kręgosłupa jest ból podczas schylania się na boki lub w przód i w tył.

Kiedy dana osoba przyjmuje pozycję poziomą, ból stopniowo ustępuje.

Z biegiem czasu, w przypadku braku odpowiedniego leczenia, ruchliwość dotkniętej części kręgosłupa może zostać całkowicie utracona.

Bez odpowiedniego leczenia artroza kręgosłupa może powodować przepukliny międzykręgowe i deformacje stawów. W ciężkich przypadkach pacjent traci zdolność wykonywania zwykłych ruchów i staje się niepełnosprawny.

Artroza stawów międzypaliczkowych rąk

Choroba dotyka przede wszystkim kobiety. Do wczesnych objawów artrozy zalicza się ból przy kontakcie z zimną wodą i przy nadwyrężaniu palców. Z biegiem czasu stawy ulegają deformacji na skutek zagęszczenia sąsiadujących tkanek i powstania charakterystycznych narośli kostnych.

Choroba ma przebieg falowy, w ostrej fazie stawy puchną, częściowo tracą ruchliwość, a wrażliwość dotykowa może być upośledzona.

Leczenie artrozy

Niemożliwe jest całkowite wyleczenie artrozy za pomocą współczesnej medycyny. Jednak terminowa diagnoza i kompleksowa terapia mająca na celu zapobieganie dalszemu niszczeniu tkanki chrzęstnej pomagają ustabilizować stan chorego stawu i znacznie poprawić jakość życia pacjenta.

Przede wszystkim konieczne jest zmniejszenie obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego. Lekarze zalecają unikanie noszenia ciężkich przedmiotów, długotrwałe pozostawanie w jednej pozycji i ograniczanie czasu na nogach. W przypadku pacjentów z nadwagą niezwykle ważne jest, aby schudnąć.

W leczeniu farmakologicznym artrozy stosuje się:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne, wewnętrznie w postaci zastrzyków lub tabletek i zewnętrznie w postaci maści. Forma i schemat stosowania są przepisywane w zależności od stanu pacjenta;
• leki z grupy chondroprotektorów w celu utrzymania stanu tkanki chrzęstnej;
• steroidowe leki przeciwzapalne w postaci zastrzyków dostawowych. Przepisywany w ciężkich przypadkach;
• preparaty kwasu hialuronowego poprawiające ruchomość stawów.

Dodatkowo stosuje się rozgrzewające okłady i maści, leki aktywujące mikrokrążenie krwi i procesy metaboliczne, przeciwutleniacze i kompleksy mikroelementowo-witaminowe z selenem, a także przepisuje się leczenie fizjoterapeutyczne. W ciężkich przypadkach konieczne jest skorzystanie z interwencji chirurgicznej.

W okresie remisji pacjentowi zaleca się terapię ruchową, wybraną zgodnie z charakterystyką przebiegu choroby.

Zapalenie stawów

Zapalenie stawów jest chorobą zapalną, która występuje jako choroba podstawowa, współistniejąca patologia lub powikłanie wcześniejszej choroby zakaźnej.

Wygląd stawów z zapaleniem stawów

Wśród typowych przyczyn procesów zapalnych w stawach:

• zaburzenia metaboliczne w organizmie;
• brak witamin;
• kontuzje;
• choroby autoimmunologiczne;
• zmiany zakaźne o różnej etiologii.

W przeciwieństwie do artrozy, procesy patologiczne w zapaleniu stawów wpływają na tkanki okołostawowe. Pojawienie się bólu nie jest zależne od aktywności fizycznej i pozycji ciała i często dokucza w nocy.

Rzadko obserwuje się szumy w stawach charakterystyczne dla wczesnych stadiów artrozy. Ogólne badanie krwi wskazuje na obecność procesu zapalnego; podczas badania stawów rzadko wykrywa się charakterystyczne zmiany zwyrodnieniowe chrząstki.

Wspólnym objawem obu chorób jest ból. Wszelkie nietypowe i nieprzyjemne odczucia w stawach są dobrym powodem do konsultacji z lekarzem. Sukces leczenia w dużej mierze zależy od terminowego wykrycia i leczenia choroby.

Rodzaje zapalenia stawów

W zależności od ich występowania zapalenie stawów dzieli się na kilka typów:

• zakaźne zapalenie stawów. Rozwijają się jako niezależne choroby w wyniku zakażenia ran (pierwotne zakaźne zapalenie stawów) lub gdy patogen przedostanie się do krwioobiegu z narządów dotkniętych infekcją (wtórne zapalenie stawów);
• reumatoidalne zapalenie stawów. Ta przewlekła choroba ma pochodzenie zakaźno-autoimmunologiczne i zwykle rozwija się u osób w średnim wieku i starszych;
• dnawe zapalenie stawów. Proces zapalny wywołuje mikrouraz powierzchni chrząstki przez kryształy soli kwasu moczowego utworzone w torebce stawowej;
• traumatyczne zapalenie stawów rozwija się jako reakcja na traumę, ale może rozwinąć się kilka lat po wyeliminowaniu jej skutków;
• młodzieńcze reumatoidalne zapalenie stawów dotyka dzieci poniżej 16 roku życia. Przyczyny tej choroby nie są jeszcze znane. Przebieg jest przewlekły, postępujący.

Przebieg zapalenia stawów może być ostry lub przewlekły. W ostrym przebiegu choroba rozwija się szybko, z silnym obrzękiem, silnym bólem w dotkniętym obszarze, miejscowym lub ogólnym wzrostem temperatury.

W przypadku przewlekłego zapalenia stawów objawy nasilają się stopniowo, a choroba może postępować przez lata. W przypadku przedwczesnego lub niewłaściwego leczenia ostre zapalenie stawów może stać się przewlekłe.

Zgodnie z charakterystyką zmiany wyróżnia się zapalenie jednostawowe i zapalenie wielostawowe. W przypadku zapalenia jednego stawu zmiana jest zlokalizowana na jednym ze stawów; gdy w proces patologiczny zaangażowanych jest kilka stawów, diagnozuje się zapalenie wielostawowe.

Leczenie zapalenia stawów

Strategia leczenia zapalenia stawów zależy od przyczyn choroby i ciężkości stanu pacjenta. W przypadku zakaźnego zapalenia stawów pacjentom przepisuje się antybiotyki lub inne leki, zgodnie z naturą patogenu.

W celu likwidacji stanów zapalnych stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne w postaci zastrzyków, tabletek i/lub zewnętrznie w postaci maści lub żelu.

Dodatkowo można przepisać leki z grupy chondroprotektorów, leków przeciwhistaminowych i ogólnych środków wzmacniających. W niektórych przypadkach pacjentom przepisuje się leki poprawiające mikrokrążenie krwi.

Oprócz leczenia farmakologicznego pacjentom przepisuje się cykl zabiegów fizjoterapeutycznych, a w okresie remisji zestaw ćwiczeń z terapii ruchowej.

W ciężkich i zaawansowanych przypadkach może być konieczna operacja.

Bez pomocy specjalistów zapalenie stawów i artroza mogą prowadzić do niepełnosprawności.

Samoleczenie chorób stawów jest przeciwwskazane; w zdecydowanej większości przypadków stan pacjenta stopniowo się pogarsza.

Każda zmiana w funkcjonalności stawu jest powodem do wizyty u lekarza.

Środki zapobiegawcze

Aby zapobiec zapaleniu stawów i artrozie, ważna jest optymalizacja aktywności fizycznej, unikanie przeciążeń. Osoby, u których zdiagnozowano tę chorobę, a także osoby z grupy ryzyka, powinny dostosować dietę na rzecz zdrowej żywności, ograniczyć spożycie alkoholu i rzucić palenie.

Osobom ze skłonnością do otyłości zaleca się utrzymywanie prawidłowej masy ciała, ponieważ zwiększone obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego może wywołać lub przyspieszyć zmiany patologiczne.

W celu szybkiego wykrycia choroby we wczesnych stadiach ważne jest poddawanie się regularnym badaniom profilaktycznym.